Gdy książka przeszła już proces redakcji i korekty, pora na kolejny etap w procesie wydawniczym, czyli graficzne przygotowanie materiału do publikacji. Prace z tym związane obejmują skład książki, opracowanie okładki i innych, istotnych elementów. Dziś skupimy się na samym składzie i łamaniu publikacji – dlaczego to tak istotna kwestia?
W tym artykule przeczytasz o:
Co to jest skład książki?
Skład książki to inaczej prawidłowe ułożenie i sformatowanie tekstu do druku. Polega on na realizacji kilku przyjętych zasad, które pozwolą czytelnikom skupić się przede wszystkim na treści materiału, a nie literach i układzie tekstu. O zasadach tych opowiemy bardziej szczegółowo za chwilę.
Ogólnie rzecz biorąc chodzi o to, aby tekst tworzył spójną i przejrzystą całość, która pozwoli czytelnikowi na rytmiczne i płynne czytanie. Napisany tekst, który został już zredagowany i poddany korekcie często jest bardzo chaotyczny. I chociaż autorowi wydawać się może, że każdy z rozdziałów jest idealnie ułożony, a układ materiału jest prawidłowy, to po złożeniu książki z pewnością okaże się, że był w ogromnym błędzie. Materiał przed i po składzie znacząco się od siebie różni, jednak dla czytelnika skład ma być niemal przezroczysty.
Jak przebiega skład książki?
Najważniejszą kwestią w składaniu książki jest zachowanie takich samych wymiarów kolumny tekstu, aby każda ze stron zawierała jego podobną ilość. Usuwane są wszelkie przesunięcia wersów, litery wystające poza szerokość pola tekstowego oraz pojedyncze, samotne słowa. Wyeliminowane muszą zostać także wszelkie niedociągnięcia typograficzne, takie jak np. nieprawidłowej wielkości odstępy między poszczególnymi wierszami, zlewające się znaki interpunkcyjne czy brak zastosowania ligatur, gdy sytuacja tego wymaga.
Innym nieodłącznym elementem składu książki jest prawidłowe wykonanie przeniesień. Niedopuszczalne jest np. przenoszenie dwóch liter słów czteroliterowych, takich jak je-go czy po-le. Dodatkowo trzeba zadbać o poprawienie błędów związanych ze źle postawionymi przyimkami i spójnikami lub zbiegami tych samych słów postawionych na początku lub na końcu wersów. Każda z linijek tekstu musi zaczynać się i kończyć inaczej, w przeciwnym razie czytelnik może pogubić się w lekturze i niepotrzebnie rozproszyć, przeskakując ponownie do tego samego wersu.
Ostatnią kwestią są tak zwani szewcy i bękarty. Szewc to błąd w składzie tekstu, który polega na pozostawieniu pierwszego wersu nowego akapitu u dołu strony lub kolumny. Bękart to z kolei ostatni wiersz danego akapitu, który rozpoczyna nową stronę lub kolumnę. Przyjęte jest, że na jednej stronie bezwzględnie powinny znajdować się przynajmniej dwie linijki akapitu. Wszystkie te działania nie są właściwie możliwe do wykonania bez współpracy z profesjonalistą, ponieważ w prace składania książki wchodzi jeszcze wiele innych, mniejszych elementów.
Skład książki wykonywany jest przy użyciu dedykowanych programów graficznych i edytorskich. Można oczywiście próbować samodzielnie wykonać skład, jednak bez rozległej wiedzy z tego zakresu może to przynieść więcej szkody, niż pożytku. Trzeba także pamiętać, że po złożeniu książka trafia jeszcze do ponownej korekty, a później bezpośrednio do druku. Fachowcy zajmujący się składem materiału doskonale znają specyfikacje techniczne i wymogi drukarni, co znacznie ułatwia przeprowadzenie tego procesu.
Dlaczego skład jest tak istotny?
Skład książki wpływa bezpośrednio na przyjemność i wygodę jej płynnego czytania. Prawidłowe złożenie materiału pozwala utrzymać właściwy rytm czytania książki. Jeśli z jakichś powodów do druku trafiłby materiał niezłożony prawidłowo, to niemal pewne jest, że czytelnicy nie odbiorą go dobrze. Książka, której tekst jest chaotyczny i przepełniony błędami jest uznawana za amatorską i ciężką do przebrnięcia.
Nawet jeśli sama treść jest ciekawa i porywająca, to czytelnik najprawdopodobniej porzuci ją z powodu swojego poirytowania. Niejednokrotnie do sprzedaży wprowadzane były książki, które nie przeszły przez ręce profesjonalnego grafika i edytora. W efekcie nie odniosły sukcesu, zostały zapomniane i pominięte. Nie ma zatem sensu poszukiwać oszczędności na siłę i rezygnować ze zlecenia składu własnego dzieła, ponieważ odbije się to w znaczący sposób na sprzedaży wydania.
Warto pamiętać, że debiutancka publikacja autora jest jego wizytówką i szansą na sukces, która pojawia się tylko raz. Jeśli na samym początku kariery pisarz da się poznać jako autor niedbały i nieprzywiązujący uwagi do komfortu czytelnika, jego kolejne książki nie spotkają się raczej z zainteresowaniem, nawet jeśli będą już poprawnie złożone i zedytowane.
