Wydawać by się mogło, że lista zadań związanym z samodzielnym wydaniem książki dobiegła już końca… a jednak nie! W naszym prawie obowiązuje ustawa o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych, która dotyczy także self-publisherów. Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje na jej temat.
W tym artykule przeczytasz o:
Czym jest ustawa o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych?
Ustawa została wprowadzona w życie 7 listopada 1996 roku. Stanowi ona, że każdy wydawca (czyli także self-publisher) zobowiązany jest do bezpłatnego wysłania odpowiedniej liczby obowiązkowych egzemplarzy bibliotecznych do określonych placówek.
Co ciekawe, Polska i tak wprowadziła tę ustawę stosunkowo późno. Przykładowo we Francji obowiązuje ona od XVI wieku, a w Anglii, Rosji i Szwecji od XVII. Co prawda Polska także skłaniała się ku takiej idei już w wieku XVIII (jej twórcą był Michał Jerzy Wandalin Mniszech), lecz w trakcie zaborów obowiązek egzemplarza obowiązkowego egzekwowany był przez biblioteki państw zaborczych.
Następną ustawą dotyczącą egzemplarza obowiązkowego w Polsce była ta z dnia 18 marca 1928, a kolejną właśnie z roku 1996.
Szczegóły ustawy
Zanim zaczniesz zastanawiać się, przed jakim konkretnie obowiązkiem stoisz jako wydawca swojej książki, zapoznaj się z poniższymi informacjami, a wszystko stanie się jasne.
Na wstępie warto wymienić, jakie rodzaje publikacji podlegają obowiązkowi wysyłania darmowych egzemplarzy do bibliotek. Zgodnie z ustawą są to nie tylko książki, ale szeroko pojęte publikacje, czyli dzieła:
- piśmiennicze, jak: książki, broszury, gazety, czasopisma i inne wydawnictwa ciągłe, druki ulotne, afisze;
- graficzne i graficzno-piśmiennicze, jak: mapy, plakaty, plany, wykresy, tabele, rysunki, ilustracje, nuty;
- audiowizualne utrwalające dźwięk, obraz lub obraz i dźwięk, jak: płyty, taśmy, kasety, przeźrocza, mikrofilmy, mikrofisze;
- zapisane na informatycznych nośnikach danych;
- oprogramowanie komputerowe.
A zatem: zgodnie z ustawą twórcy, którzy np. zajmują się produkcją kursów DVD, audiobooków czy książek elektronicznych, także są objęci obowiązkiem przekazania darmowych egzemplarzy bibliotecznych do odpowiednich placówek.
Ile egzemplarzy należy dostarczyć do bibliotek i które konkretnie są to placówki?
Kryteria są tak naprawdę bardzo proste. Liczba obowiązkowych egzemplarzy zależy od nakładu. Jeśli np. wynosi on do 100 sztuk, zobowiązany jesteś do przekazania dwóch darmowych egzemplarzy. Jeśli jednak nakład jest większy niż 100 kopii, liczba obowiązkowych egzemplarzy wzrasta do siedemnastu.
Do których bibliotek należy wysłać obowiązkowe egzemplarze książki? Tu również wszystko zależy od nakładu. Jeśli nie jest on większy, niż 100 kopii, należy wysłać po jednym egzemplarzu do następujących placówek:
- Biblioteka Narodowa, al. Niepodległości 213, 02-086 Warszawa
- Biblioteka Jagiellońska, al. Mickiewicza 22, 30-059 Kraków.
Jeśli nakład jest większy, należy wysłać po dwie kopie do powyższych bibliotek oraz dodatkowo po jednej do każdej z poniższej listy:
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, ul. Idziego Radziszewskiego 11, 20-031 Lublin
- Biblioteka Uniwersytecka w Łodzi, ul. Jana Matejki 32/38, 90-237 Łódź
- Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, ul. Gagarina 13, 87-100 Toruń
- Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, ul. Ratajczaka 38/40, 61-816 Poznań,
- Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66, 00-312 Warszawa
- Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, ul. Fryderyka Joliot-Curie 12, 50-383 Wrocław
- Biblioteka Śląska, Plac Rady Europy 1, 40-021 Katowice
- Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, ul. Koszykowa 26/28, 00-950 Warszawa, skr. poczt. 365
- Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, ul. Podgórna 15/16, 70-205 Szczecin
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Wita Stwosza 53, 80-308 Gdańsk.
- Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, ul. F. Chopina 27, 20-023 Lublin
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego, ul. Strzelców Bytomskich 2, 45-084 Opole
- Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, ul. M. Skłodowskiej-Curie 14A, 15-097 Białystok
Zgodnie z ustawą obowiązkowe egzemplarze biblioteczne należy wysłać nie później niż w ciągu 5 dni od momentu zakończenia prac produkcyjnych nad książką. Co ważne, możesz to zrobić bezpłatnie. Poczta Polska również jest zobowiązana ustawą i dostarcza wspomniane egzemplarze całkowicie bezkosztowo. Dotyczy to jednak tylko przesyłek nierejestrowanych.
Osobiście rekomendujemy nadanie paczek rejestrowanych, aby w razie najmniejszych kłopotów posiadać potwierdzenie ich nadania.
Konsekwencje niedopełnienia obowiązku
Jak to bywa w przypadku ustaw, niedopełnienie wskazanego w nich obowiązku uznawane jest za wykroczenie i grozi grzywną w wysokości nawet 5 tys. złotych. Niektórzy twórcy skarżą się na obowiązek wysyłania darmowych egzemplarzy bibliotecznych, przede wszystkim z uwagi na koszty. Czy nie jest to jednak fascynujące, że nasze autorskie dzieło wzbogaci zbiory najważniejszych bibliotek w kraju i będzie musiało być tam przechowywane przez najbliższe 50 lat?