Wydając książkę w modelu self-publishing autorzy poza procesem twórczym, muszą zadbać o wiele innych aspektów. Jednym z nich jest pozyskanie numeru ISBN, czyli numeru identyfikacyjnego książki. W tym artykule odpowiemy na najważniejsze pytania z nim związane.
W tym artykule przeczytasz o:
1. Jak odczytać numer ISBN?
ISBN, czyli International Standard Book Number (Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki) to numer złożony z 13 cyfr. Pozwala zidentyfikować wydawcę, tytuł oraz jego różne wydania.
Do 2006 r. ISBN w Polsce był krótszy i składał się z 10 cyfr. Mimo, że obecnie nie przypisuje się już takich numerów, nadal możemy go rozszyfrować.
Numer ISBN odczytujemy w ten sposób:
- Pierwsza, druga i trzecia cyfra – pozwalają na rozróżnienie numerów starszych (sprzed 2007 r.) i tych nowszych, ponieważ jest to prefiks wprowadzony według nowej normy. Zawsze są to cyfry „978”.
- Czwarta i piąta cyfra – identyfikator kraju i języka. W przypadku publikacji wydanych w języku polskim na tej pozycji zobaczymy „83”.
- Cyfry od szóstej do jedenastej włącznie – to identyfikator wydawcy. Każdy wydawca może posiadać ich kilka, gdyż identyfikator przypisuje się wydawcom, a nie na odwrót.
- Cyfra dwunasta – dzięki niej możemy zobaczyć jaki numer z danej puli ma publikacja
- Cyfra trzynasta – cyfra kontrolna, która umożliwia sprawdzenie czy numer ISBN jest poprawny poprzez odpowiednie wyliczenia za pomocą wzoru matematycznego. Na tym miejscu może się również znajdować cyfra lub litera „X”
2. Czy każda książka musi mieć nadany numer ISBN?
Nie. Zarówno w prawie polskim, jak i międzynarodowym, nie ma zapisu na temat obowiązku oznaczania książek. Nadawanie numeru ISBN jest więc jedynie dobrym obyczajem branży wydawniczej.
Osoby nieobeznane z rynkiem często zakładają, że to wymóg obligatoryjny, ponieważ panuje mylne przekonanie, że numer ISBN upoważniania do uzyskania ulg podatkowych. Jednak od 2019 r. wszystkie książki- drukowane oraz te w wersji elektronicznej, niezależnie od tego czy posiadają numer ISBN, są objęte 5-proc. podatkiem VAT.
Natomiast jako, że ISBN jest najbardziej powszechnym identyfikatorem służącym do opisywania książek, w niektórych firmach oznaczenie publikacji jest warunkiem jej wydania.
3. W jakim przypadku numer ISBN jest niezbędny?
O numer ISBN musisz zadbać jeżeli chcesz sprzedawać swoją książkę w księgarniach. Dotyczy to również e-booków. Z kolei jeśli planujesz dystrybuować książkę za pośrednictwem jednego zamkniętego kanału, numer ISBN nie będzie konieczny.
Jakim typom publikacji nadaje się numer ISBN?
Numer ISBN przypisuje się produktom opartym na tekście i dostępnym publicznie. Ponadto musi to być publikacja monograficzna, czyli wydawnictwo zwarte. Jest to wydawnictwo nieperiodyczne, publikowane jako całość w jednej części lub w kilku częściach.
Poniżej przedstawiamy listę materiałów, którym można nadać numer ISBN:
- drukowane książki i broszury (i ich różne formy produktu),
- publikacje w alfabecie Braille’a,
- publikacje o określonym zakończeniu, których wydawca nie zamierza kontynuować lub regularnie aktualizować,
- mapy,
- filmy edukacyjne i instruktażowe, wideo i przezrocza,
- książki mówione na kasetach, płytach CD lub DVD,
- publikacje elektroniczne zarówno na nośnikach fizycznych (takich jak: taśmy czytelne maszynowo, dyskietki czy CD-ROM-y), jak i w Internecie,
- cyfrowe kopie drukowanych publikacji książkowych,
- publikacje w postaci mikroform,
- oprogramowanie edukacyjne lub instruktażowe,
- publikacje multimedialne (jeśli podstawowym ich składnikiem jest tekst)
4. Czy self-publisher może uzyskać numer ISBN?
Oczywiście! Numer ISBN może uzyskać każda osoba w kilku prostych krokach:
- Wypełnić formularz rejestracyjny na stronie e-ISBN (link)
- Dodać informacje o swojej firmie / wydawcy
- Zawnioskować o pulę numerów do wykorzystania (10, 100, 1000 lub 10 tys.)
- Poczekać na rozpatrzenie wniosku.
Cały ten proces wraz z instrukcjami wideo jest szczegółowo opisany na stronie e-ISBN w sekcji Instrukcja i filmy.
W przypadku, kiedy dopiero rozpoczynamy działalność, po uzupełnieniu danych wydawcy otrzymamy wniosek w pliku PDF, który później należy wydrukować, podpisać, zeskanować i wgrać do serwisu. Na szczeście wszystko odbywa się elektronicznie.
Za przyznanie numerów ISBN nie trzeba płacić, ponieważ w Polsce jest to bezpłatne. Z pakietu numerów musimy wybrać jeden i przypisać go książce.
5. Ile numerów wykorzystać dla książki?
Każde wydanie książki musi być oznaczone nowym numerem ISBN. Poza tym wszystko zależy od wizji autora. Jeżeli zdecydujemy się na publikację tej samej treści w dwóch różnych okładkach- miękkiej i twardej, powinniśmy użyć osobnych numerów. Analogicznie jeżeli chodzi o wersję papierową i elektroniczną. Kwestia jest sporna w przypadku różnych formatów e-booków (PDF, EPUB, MOBI). W Polsce przypisuje się im różne numery. Natomiast na zachodzie przed numer ISBN wstawia się literkę „e” i oznacza nim wszystkie formaty e-booka.
Czy istnieje możliwość otrzymania tylko jednego numeru?
Nie, numery ISBN są przyznawane wyłącznie w pakietach. Do wyboru mamy pulę 10, 100, 1000 bądź 10 000 numerów. W przypadku samodzielnych autorów zwykle wystarcza paczka z 10 numerami.
6. Gdzie umieścić numer ISBN na książce?
Numer ISBN powinien się znajdować w dwóch miejscach:
- Po pierwsze – na stronie redakcyjnej, gdzie umieszczone są informacje na temat wydawcy, drukarni oraz praw autorskich.
- Po drugie – na tylnej stronie okładki, wraz z odpowiadającym mu kodem kreskowym.
Zamieszczenie takiego kodu nie jest obowiązkowe, ale dzięki niemu księgarzom czy bibliotekarzom jest łatwiej monitorować sprzedaż lub wypożyczenia książki. Każdy tytuł znajduje się w bazie danych, a kod kreskowy pozwala na szybsze znalezienie go, ponieważ wystarczy zeskanować książkę pod czytnikiem Co więcej, może zawierać inne istotne informacje np. o cenie w różnych walutach.
Skąd wziąć taki kod kreskowy dla książki? Istnieją internetowe generatory, które umożliwiają samodzielnym autorom wygenerowanie go za darmo.
Co w przypadku e-booków?
Numer ISBN należy umieścić na stronie lub ekranie tytułowym lub tam, gdzie znajduje się jego odpowiednik np. na ekranie, na którym wyświetlane są informacje na temat praw autorskich. Warto również dodać, że numer ISBN powinien być napisany dużą i czytelną czcionką np. 9-punktową.
7. Czy książkę trzeba oznaczyć nowym numerem ISBN w przypadku wprowadzenia zmian?
Tak, w przypadku znaczących zmian w tekście należy pozyskać nowy numer ISBN. Tak samo jeżeli chodzi o zmianę tytułu. Natomiast korekta błędów drukarskich czy zmiana projektu okładki nie wymaga od autora oznaczania osobnym numerem identyfikacyjnym. Dodruk z tego samego składu również może posiadać ten sam ISBN.
8. Co jeżeli na książce umieścimy błędny numer ISBN – spoza naszej puli lub wykorzystany wcześniej?
Do puli numerów przyznanych przez biuro ISBN Biblioteki Narodowej nie da się włączyć numeru, który został umieszczony na książce w wyniku błędu.
Co w takim razie?
Istnieją różne rozwiązania problemu, a na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Można zdecydować się na wymianę stron zawierających błędny numer ISBN lub zakleić stary numer naklejką. Jeżeli książka z nieprawidłowym numerem identyfikacyjnym jest już w sprzedaży nie możemy nic zrobić, dlatego warto upewnić się, że przy oznaczaniu nie pomyliliśmy się.
Jeżeli zastanawiasz się o czym jeszcze należy pamiętać, poza numerem ISBN, wydając własną książkę, koniecznie zajrzyj do pozostałych artykułów na naszym blogu.
